پایش و پیش‌بینی شدت جزیره حرارتی شهر بابل با توجه به گسترش شهری و تغییرات کاربری اراضی در بازه زمانی 1394-1364

جزیره حرارتی شهری یکی از مهم‌ترین خطرات زیست محیطی مناطق شهری می‌باشد. استفاده از فناوری سنجش از دور به دلیل فراهم کردن دید یکپارچه، کم‌هزینه و سریع یک روش کارآمد برای مطالعه و پایش تغییرات محیطی محسوب می‌شود. هدف از این پژوهش بررسی فضایی-زمانی تغییرات شدت جزیره حرارتی در بازه زمانی 1394- 1364و پیش‌بینی تغییرات شدت جزیره حرارتی محدوده مورد مطالعه در شهرستان بابل می‌باشد. برای این منظور در این پژوهش از تصاویر چند زمانه لندست، محصول بخار آب مودیس و داده¬های زمینی استفاده شده است. برای محاسبه دمای سطح زمین از الگوریتم تک باندی و برای طبقه‌بندی تصاویر از الگوریتم بیشترین شباهت استفاده شده است. تغییرات کاربری اراضی و دمای سطح زمین بررسی و سپس رابطه بین تغییرات کاربری اراضی با دمای سطح نرمال شده تحلیل شد. با بهره‌گیری از میانگین و انحراف معیار تصاویر حرارتی نرمال شده، منطقه به پنج کلاس دمایی طبقه‌بندی و با استفاده از شاخص شدت جزیره حرارتی، میزان تغییرات جزیره حرارتی در طول بازه زمانی مورد مطالعه بررسی شده است. تغییر کاربری اراضی برای آینده با استفاده از مدل مارکوف بررسی و با توجه به آن تغییرات شدت جزیره حرارتی پیش‌بینی شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده این است که تغییرات کاربری اراضی به نحوی بوده که اراضی ساخته‌شده با رشد 92 درصدی و اراضی کشاورزی با کاهش چشمگیری مواجه شده‌اند. روند تغییرات اراضی ساخته‌شده با روند تغییرات دمای سطح نرمال شده رابطه مستقیم دارد. طبقات دمایی بالا و بسیار بالا در نزدیکی هسته شهر و راه‌های خروجی از شهر قرار دارند که در طی این سال‌ها با روند افزایش مساحت روبه هستند. شاخص نسبت جزیره حرارتی در طی این دوره روند رو به رشدی داشته و مقدار این شاخص از 5/0 در سال 1364 به 67/0 در سال 1394 رسیده است. پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی و فرایند تغییر شدت جزیره حرارتی برای منطقه مورد مطالعه نتایج نگران کننده‌ای را نشان می‌دهد.